Kultura winiarska jest nierozerwalnie związana z historią Gruzji. Smakując tutejsze wina, odkrywamy także kulturę tego kraju, w którym tradycja uprawy winorośli ma już ponad 8000 lat. Od pokoleń Gruzja jest nazywana kolebką wina. Matka Gruzja, której posąg góruje nad Tbilisi, trzyma w jednej ręce miecz, a w drugiej kielich wina, symbolizujące z gotowość Gruzinów do walki o wolność i ich serdeczną gościnność.

W różnorodnych regionach Gruzji produkowane są zarówno wina białe, czerwone, musujące, jak i pomarańczowe. W związku ze znacznym zróżnicowaniem klimatycznym i topograficznym — w Gruzji można znaleźć miejsce do uprawy prawie wszystkiego. To jeden z powodów, dla których na przestrzeni wieków Gruzja była atakowana przez większych sąsiadów.

W Polsce gruzińskie wina cieszą się dużą popularnością, a polscy turyści coraz chętniej wybierają Gruzję jako wakacyjny kierunek. Rosnąca popularność kultury tego kraju ma także związek z działaniami Narodowej Agencji Wina z Gruzji, która prowadzi w Polsce program skierowany na edukację oraz wsparcie eksportu win gruzińskich do naszego kraju. 

Najdłuższa nieprzerwana tradycja winna

Położona na skrzyżowaniu Europy, Azji i Bliskiego Wschodu, Gruzja korzysta z klimatu idealnego do uprawy winogron. Starożytna Gruzja dostarczała wino do pierwszych miast Żyznego Półksiężyca, takich jak Babilon i Ur.

Mimo licznych najazdów, m.in. Asyryjczyków, Greków, Rzymian, Persów, Mongołów, Arabów i Turków, Gruzini zachowali swoje tradycje winiarskie. Królowie asyryjscy, którzy zwykle żądali złota jako daniny, od Gruzinów akceptowali wino.

Wiele współczesnych odmian winorośli ma gruzińskie pochodzenie, a zachodnie nazwy wina, jak „vin” czy „vino”, pochodzą od gruzińskiego słowa „ghvino”. Pomimo licznych wojen i przesiedleń, Gruzini zawsze dbali o sadzonki winorośli, dzięki czemu ich tradycje winiarskie przetrwały przez wieki.

Qvevri: Serce gruzińskiej tradycji winiarskiej

Winiarstwo w Gruzji, z tradycjami sięgającymi ponad 8 000 lat, jest głęboko związane z użyciem qvevri, dużych, owalnych, glinianych naczyń. To jedno z najstarszych narzędzi do produkcji wina na świecie, datowane na około 6000 p.n.e. W przeciwieństwie do amfor w innych starożytnych kulturach, qvevri są zakopywane w ziemi. To właśnie z tej praktyki wywodzi się nazwa naczyń, z gruzińskiego słowa oznaczającego „to, co jest zakopane”.

W 2013 roku UNESCO uznało tradycję wytwarzania wina w qvevri za część niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Dodatkowo, w 2021 roku qvevri otrzymały status Chronionego Oznaczenia Geograficznego (PGI).

Magiczne wakacje w Gruzji

Gruzja — dom dla ponad 500 odmian rodzimych winogron — to znakomity kierunek turystyczny dla wielbicieli winiarskiej kultury. Gruzińskie winnice obejmują zagrożone wyginięciem winorośle, które nie występują nigdzie indziej na świecie, korzystają pełnymi garściami z bogatej tradycji i chętnie sięgają po nowoczesne metody produkcji. To wyjątkowe, tętniące życiem miejsce, gdzie można nie tylko spróbować ferri winnych smaków, ale też poznać z bliska ich metody produkcji, poznać historię i spędzić niezapomniane wakacje.

Choć Gruzja oferuje turystom atrakcje przez cały rok, jednym z najciekawszych momentów na odwiedzenie tego kraju jest jesień i czas rtveli – jesiennych zbiorów winogron – najgorętszego okresu w winiarskim kalendarzu. 

Kachetia

Wybierając konkretne miejsce, które planujemy odwiedzić w Gruzji, warto wziąć pod uwagę regiony winiarskie, spośród których Kachetia to prawdziwe serce gruzińskiego winiarstwa. To region pełen różnorodnych klasztorów, kościołów, parków naturalnych oraz słynnego miasta na wzgórzu — Signagi, które oferuje wspaniały widok na Dolinę Alazani i Kaukaskie Góry. W Kakheti nie można przegapić wizyty w otoczonym winnicami klasztorze Alaverdi, w którym mnisi od ponad 10 stuleci produkują wina w tradycyjny sposób. Kindzmarauli, Mukuzani, czy Napareuli czyli jedne z najbardziej lubiane przez Polaków win gruzińskich, pochodzą z tego najstarszego na świecie regionu, jeśli chodzi o uprawę winogron, leżącego we wschodniej części Gruzji. Warto tu szczególnie odwiedzić te trzy winnice:

Chateau Ozhio

W regionie Kachetii, w Akhmeta znanej z wyjątkowej mikrostrefy, znajduję się winnica Chateau Ozhio. W jej ofercie znajdują się wina wytrawne — białe i czerwone, produkowane w tradycyjny, gruziński sposób — w glinianych naczyniach qvevri. Winnica korzysta z półwilgotnej gleby, dzięki czemu powstają czyste, zrównoważone i przyjazne dla środowiska winogrona.

• Degustacje w Chateau Ozhio należy rezerwować z wyprzedzeniem. 
• Organizowane są tu wizyty degustacyjne, podczas których można skosztować lokalnych win, uczestniczyć w tradycyjnych gruzińskich suprach (biesiadach) oraz koncertach lokalnych grup muzycznych. 
• Ozhio zapewnia możliwość skorzystania z bazy hotelowej w bliskiej odległości.

Winery Khareba

Kolejną winnicą na mapie Kachetii jest winnica Khareba, założona w 1994 roku przez trzech braci. Rozpościera się na ponad 1500 hektarach w różnych regionach Gruzji, znanych z uprawy winorośli i produkcji wina. W winnicach Khareba uprawia się ponad 300 endemicznych gruzińskich odmian winorośli, korzystając z nowoczesnej technologii europejskiej oraz tradycyjnych metod, takich jak qvevri i dębowe beczki.

Khareba oferuje szeroką gamę produktów, w tym wina apelacyjne, odmianowe i qvevri, a także wina musujące, brandy, chacha i olej z pestek winogron. Winnica posiada również specjalną linię „Monastery Wines”, która obejmuje wina produkowane w qvevri.

• Khareba oferuje degustacje w swoim centrum turystycznym w Kvareli Cave, gdzie dostępne są również warsztaty kulinarne i wycieczki po winnicach. 
• W Khareba Winery dostępne są wycieczki po jaskiniach winnych i warsztaty tworzenia qvevri. 
• Możliwe jest organizowanie prywatnych imprez, festiwali wina i różnych warsztatów. 
• Khareba Winery planuje budowę hotelu w Kvareli Cave w najbliższych latach. 

Vazisubani Estate

Historia winnicy Vazisubani sięga XIX wieku. Majątek ten należał wówczas do znanego szlachcica Sulkhana Chavchavadze, pioniera winiarstwa, który założył winnicę w 1891 roku. Przez lata majątek i winnice popadły w ruinę, ale w 2013 roku podjęto starania, aby przywrócić ich dawną świetność. Dziś Vazisubani Estate to miejsce, które łączy bogatą historię, tradycje winiarskie i wyjątkową gościnność.

Winnica produkuje dwa style win: gruzińskie wina qvevri oraz wina w stylu europejskim, wszystkie z gruzińskich odmian winogron.

• Degustacje prowadzone przez wykwalifikowanych sommelierów z możliwością dostosowania do indywidualnych potrzeb gości.
• Vazisubani Estate regularnie organizuje różnorodne wydarzenia, od wieczorów kulinarnych po sesje jogi i foto-tury.
• Możliwe jest zwiedzanie winnic oraz starej piwnicy winnej.
• Vazisubani Estate dysponuje luksusowym 19-pokojowym butikowym hotelem, z unikalnym połączeniem historycznego i nowoczesnego wystroju.

Racha-Lechkhumi

Z kolei region Racha-Lechkhumi, położony w północno-zachodniej części Gruzji, jest jednym z najmniej znanych, ale zarazem najbardziej malowniczych miejsc na enoturystycznej mapie kraju. To tutaj, w otoczeniu gór i dziewiczej przyrody, powstają jedne z najbardziej unikalnych gruzińskich win. Racha-Lechkhumi słynie z półsłodkich win Khvanchkara produkowanych z odmian Aleksandrouli i Mujuretuli oraz z win Tvishi, które są naturalnie półsłodkie. Znakomitym przykładem tutejszych winnic jest Naberauli Wines.

Naberauli Wines

Tradycje tej winnicy sięgają XVII-XVIII wieku. Legenda głosi, że w czasie wojen na nizinach Gruzji, mnisi przenieśli winorośle do górzystego regionu Racha, aby je ocalić. 

Winnica Naberauli produkuje różnorodne rodzaje win, w tym białe, czerwone, różowe i bursztynowe, tworzone zarówno przy użyciu tradycyjnych gruzińskich Qvevri i klasycznych technik winiarskich. Naberauli zdobyło również liczne nagrody na międzynarodowych konkursach, takich jak Mundus Vini.

• Degustacje w Naberauli należy rezerwować z wyprzedzeniem.
• Można zapoznać się z procesem tworzenia wina, zwiedzić główną piwnicę z nowoczesnymi zbiornikami ze stali nierdzewnej i qvevri, laboratorium oraz sklep z winem „Wine Space”. 
• Naberauli oferuje zakwaterowanie w pensjonacie z 8 pokojami oraz 3 domkami

Gruzja to kraj, który ma wiele do zaoferowania enoturystom. Jednocześnie, mimo rosnącej popularności jest to bardzo atrakcyjny kierunek podróży, łatwo dostępny dzięki połączeniom tanich linii lotniczych a także atrakcyjny z finansowego punktu widzenia. Planując zwiedzanie gruzińskich winnic, warto je wcześniej zarezerwować i skorzystać z oferowanego przy niektórych winnicach zakwaterowania — by jeszcze pełniej zanurzyć się w niezwykłej gruzińskiej kulturze wina.